ศิลปะการจัดสวนไม้น้ำในตู้ปลา

ทำความรู้จักกับพรรณไม้น้ำ 

พรรณไม้น้ำหรือพืชน้ำมีบทบาทสำคัญต่อระบบนิเวศวิทยาของแหล่งน้ำมาก นอกจากนี้ยังมีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องทั้งทางตรงและทางอ้อมในการเป็นอาหาร เป็นที่กำบังหลบภัยของสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ในน้ำ พืชน้ำอีกหลายอย่างใช้เป็นอาหารที่สำคัญของมนุษย์และสัตว์ บางอย่างใช้เป็นวัตถุดิบสำหรับขบวนการด้านอุตสาหกรรม วัสดุก่อสร้าง แปรสภาพปุ๋ย พืชน้ำมีคุณสมบัติในการดูดซึมแร่ธาตุที่ละลายอยู่ในน้ำและเพิ่มปริมาณออกซิเจนในระหว่างขบวนการสังเคราะห์แสง คุณสมบัติเหล่านี้มีความสัมพันธ์และให้ประโยชน์ต่อมนุษย์มาก เพราะเป็นส่วนช่วยทำให้แหล่งน้ำนั้นสะอาดและช่วยแปรสภาพน้ำให้มีคุณภาพดีขึ้นได้

ประโยชน์ของพรรณไม้น้ำ

การปลูกพรรณไม้น้ำนอกจากจะสร้างความสวยงามให้กับตู้ปลาแล้วยังมีประโยชน์อีกมากมายต่อสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ในตู้นั้น อย่างไรก็ตามถ้าจะให้มันแสดงประโยชน์ออกมา คุณจะต้องดูแลพรรณไม้น้ำ ได้แก่ การให้แสงสว่าง การให้ปุ๋ยและการเลือกใช้วัสดุปูพื้นที่เหมาะสมต่อความต้องการของพรรณไม้น้ำ ประโยชน์เหล่านั้นได้แก่ 

การกรองน้ำ

เนื่องจากพืชพรรณไม้น้ำเป็นสิ่งมีชีวิตที่เป็นส่วนหนึ่งในวัฏจักรไนโตรเจน การปลูกพรรณไม้น้ำจึงสามารถช่วยในเรื่องของคุณภาพน้ำในตู้ปลาได้ พืชใช้ไนเตรตและฟอสเฟตเป็นปุ๋ยตามธรรมชาติและตู้ปลาที่เพาะพรรณไม้น้ำเป็นปริมาณมากก็จะมีส่วนประกอบของสารเคมีเหล่านี้น้อย สภาพแวดล้อมที่มีไนเตรตต่ำจะช่วยทำให้ปลาสุขภาพดีอีกด้วย
การสร้างระบบนิเวศพรรณไม้น้ำในตู้ปลาสามารถทำหน้าที่เป็นตัวกรองทางชีวภาพโดยพรรณไม้น้ำจะดูดซึมธาตุอาหารและจะเกิดระบบนิเวศขนาดเล็กขึ้น คุณสามารถสร้างตู้ปลาโดยไม่ต้องพึ่งเครื่องกรอง หากมีการออกแบบจัดวางพรรณไม้น้ำและปลาอย่างสมดุล
การให้ออกซิเจน
เมื่อพืชเกิดกระบวนการสังเคราะห์แสงในเวลากลางวันพวกมันจะใช้ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์และผลิตก๊าซออกซิเจนออกมา ตู้ปลาที่มีพรรณไม้น้ำจะเต็มไปด้วยออกซิเจนที่ละลายอยู่ในน้ำทำให้ปลามีสุขภาพดี
เพื่อการวางไข่
พรรณไม้น้ำบางชนิดมีประโยชน์ในการช่วยปลาบางชนิดวางไข่ ตัวอย่างเช่น สาหร่ายบราซิลและสาหร่ายฉัตร มีประโยชน์ในการยึดเกาะไข่ที่กระจัดกระจายจากปลาที่ออกไข่ในน้ำ พรรณไม้น้ำที่มีใบขนาดใหญ่มักถูกปลาเทวดาและปลาซิวข้างขวานเลือกเป็นที่วางไข่อีกด้วย

จัดตู้ไม้น้ำอย่างไรให้สวยงาม

ตู้ไม้น้ำสวยงามสามารถตกแต่งออกมาได้หลากหลายวิธี รวมไปถึงรูปแบบตามธรรมเนียมปฏิบัติทั่วไปตั้งแต่สวนใต้น้ำและสภาพใต้ท้องของแม่น้ำ ไปจนถึงอาณาจักรในจินตนาการที่วิจิตรบรรจงด้วยปราสาท หุ่นนักดำน้ำ และสะพาน การออกแบบและแนวทางที่หลากหลายทั้งหมดสามารถแบ่งเป็น2ประเภท คือ แบบความคิดสร้างสรรค์และแบบธรรมชาติ ข้อดีของแบบความคิดสร้างสรรค์คือของตกแต่งที่ปลอมนั้นสามารถเอาออกหรือทำความสะอาดได้ง่ายและไม่ส่งผลต่อคุณภาพน้ำ การออกแบบทีเหมาะสมในการสะท้อนให้เห็นโลกธรรมชาติอย่างถูกต้องควรออกแบบให้สมมาตรกันและควรตกแต่งให้เป็นระเบียบ ถูกต้องตามสัดส่วน

วัสดุประดับตกแต่ง

วัสดุประดับตกแต่งที่ใช้นั้นต้องปลอดภัย ซึ่งหมายความว่าคุณซื้อวัสดุตกแต่งที่ออกแบบมาโดยเฉพาะจากร้านขายอุปกรณ์ตกแต่งตู้ไม้น้ำเท่านั้น โดยปกติแล้ววัสดุตกแต่งพวกนี้มักหล่อจากแม่พิมพ์จึงมีน้ำหนักเบาและไม่ต่างจากน้ำมากนัก เพื่อช่วยในการรังสรรค์ผลงานใต้น้ำ คุณสามารถหาซื้อชุดตกแต่งที่ออกแบบมาให้เข้าชุดกันและสามารถใช้ได้ผลดีอย่างน่าแปลกใจทีเดียว เช่น ของจำลอง เครื่องตกแต่งที่ใช้อากาศทำงาน แนวปะการัง และพรรณไม้น้ำประดิษฐ์

พรรณไม้น้ำที่นิยมนำมาตกแต่งตู้ไม้น้ำ

ส่วนใหญ่ถ้าเป็นแบบที่เลี้ยงง่ายก็จะเป็นพวก มอส เฟิร์น และอนูเบียสจะเป็นแบบดูแลง่าย ยกขึ้นมาอีกระดับ คือ ผักเป็ด สาหร่ายบราซิล เทป ริคเซีย สาหร่ายบัว ใบพาย ลานไพลิน ผักกูดเขากวาง อะเมซอน หญ้าเตี้ย และดาวกระจาย ตู้พรรณไม้น้ำได้รับเป็นที่นิยมอย่างมาก และถือว่าการจัดตู้ไม้น้ำเป็นการสร้างสรรค์ออกแบบทางศิลปะที่สวยและท้าทาย ตู้พรรณไม้น้ำที่ได้รับการจัดอย่างดีไม่เพียงแต่เป็นประโยชน์ต่อสุขอนามัยของปลาในตู้เท่านั้น แต่ความสวยงามยังเป็นการยกระดับสภาพแวดล้อมภายในบ้านให้ดูดีขึ้นอย่างมากอีกด้วย

การปลูกพรรณไม้น้ำ

การปลูกพรรณไม้น้ำนั้นไม่ง่ายเหมือนปลูกพืชในสวนนอกบ้าน วัสดุปูพื้นที่ผ่านการฆ่าเชื้อแล้วใช้เป็นที่ยึดเกาะของพืชได้ แต่ไม่มีธาตุอาหารเหลืออยู่เลย และแสงสว่างที่ผิดสเปกตรัมก็เป็นสาเหตุให้เกิดตะไคร่น้ำ ซึ่งขัดขวางการเจริญของพรรณไม้น้ำที่อ่อนแออยู่แล้ว ดังนั้นจึงต้องจัดตู้ปลาให้เหมาะสมสำหรับการปลูกพรรณไม้น้ำ

แสงสว่าง

พรรณไม้น้ำทุกชนิดต้องการแสงสว่างที่แตกต่างกันไป แต่โดยเฉลี่ยแล้วตู้ปลาควรมีหลอดไฟให้ความสว่างสองหลอดขึ้นไปจะส่งเสริมการเจริญเติบโตพรรณไม้น้ำมากกว่า ควรใช้หลอดไฟแบบแสงกลางวัน(daylight) ควบคู่ไปกับแบบ growth เพื่อเลียนแบบแสงอาทิตย์เขตร้อนและช่วยกระตุ้นการสังเคราะห์แสง ควรทำความสะอาดฝากระจกครอบอย่างสม่ำเสมอเพื่อให้แสงส่องผ่านไปยังพืชใ้ห้ได้มากที่สุด

วัสดุปูพื้น

วัสดุปูพื้นจะเป็นประโยชน์ต่อพรรณไม้น้ำก็ต่อเมื่อมีชั้นหนาพอที่จะให้รากพืชเติบโต และมีความละเอียดพอที่จะเก็บธาตุอาหารไว้ได้และป้องกันไม่ให้น้ำไหลผ่านเร็วมากเกินไป ด้วยเหตุนี้ ควรหลีกเลี่ยงการใช้วัสดุปูพื้นที่มีขนาดใหญ่และผิวเรียบ ควรใช้วัสดุปูพื้นเนื้อละเอียด เช่น ทรายซิลิกา ควอตซ์ละเอียด และทรายละเอียดแทน ซึ่งสามารถผสมใช้ร่วมกันได้

การให้ความร้อนวัสดุปูพื้น
การให้ความร้อนกับวัสดุปูพื้นโดยติดตั้งสายทำความร้อนนั้นเป็นประโยชน์ต่อพืช เพราะกระแสน้ำพาความร้อนที่เกิดจากสายทำความร้อนจะให้ความร้อนอ่อนๆ อย่างช้าๆ กว่ากระแสน้ำจากปั๊ม ดังนั้น การให้ความร้อนกับวัสดุปูพื้นอย่างนี้เป็นการจำลองความอบอุ่นจากแสงอาทิตย์และช่วยในการสร้างธาตุอาหารให้กับรากพืช
การกรอง
วิธีการกรองที่ดีที่สุดในตู้ที่ปลูกพรรณไม้น้ำคือเครื่องกรองชีวภาพที่มีสมรรถนะสูงและมีการหมุนเวียนของน้ำไม่รุนแรง ตั้งให้มีอัตราหมุนเวียนปริมาตรน้ำในตู้ไม่เกินสามครั้งต่อชั่วโมงและวางท่อน้ำออกของเครื่องกรองไว้ใต้น้ำ 5 ซม. (2นิ้ว) เพื่อหลีกเลี่ยงการออกซิไดซ์ธาตุอาหาร
การให้ปุ๋ยพรรณไม้น้ำ
ปุ๋ยพืชมีอยู่สามลักษณะคือ เป็นน้ำ แบบเม็ดและก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ปุ๋ยแบบน้ำใช้สะดวกที่สุดโดยเติมลงในตู้สัปดาห์ละครั้ง คำนวณปริมาณที่ใช้ให้ถูกต้อง เนื่องจากถ้าใส่มากเกินไปจะเพิ่มการเติบโตของตะไคร่น้ำ ปุ๋ยแบบเม็ดสามารถหย่อนไปในตู้ปลาหรือวางไว้ใต้วัสดุปูพื้นและเป็นประโยชน์ต่อพรรณไม้น้ำที่มีรากขนาดใหญ่ คาร์บอนไดออกไซด์ในตู้ไม้น้ำเป็นเรื่องยากสำหรับมือใหม่ เพราะคาร์บอนไดออกไซด์เป็นอันตรายต่อปลา ถ้ามีอยู่มากเกินไปก็สามารถฆ่าปลาและแบคทีเรียกรองน้ำได้ ถ้าเช่นนั้น ทำไมเรายังต้องเติมก๊าซลงไปในตู้อีก คำตอบก็คือ เพราะพืชดูดซับCO2 และจำเป็นต่อกระบวนการสังเคราะห์แสง ดังนั้นจึงจำเป็นต้องค่อยๆ เพิ่มปริมาณอย่างช้าๆ และควบคุมให้พอเหมาะ เพื่อที่ว่าพืชจะสามารถนำไปใช้ในการสังเคราะห์แสงได้หมดอย่างรวดเร็ว และผลิตออกซิเจนแทนที่ขึ้น

----------------------------------------------------------------------------------

บรรยากาศภายในร้าน

                            ----------------------------------------------------------------------------------

บรรณานุกรมจากหนังสือ

เจเรมี เกย์. คู่มือเลี้ยงปลาสวยงามฉบับสมบูรณ์=The Perfect Aquarium. สมุทรปราการ :เนชั่นบุ๊คส์, 2550.

สุภาพร สุทิน. พรรณไม้น้ำประดับตู้ปลา. กรุงเทพฯ :โอ.เอส. พริ้นติ้ง เฮ้าส์, 2555.


อิทธิพร จันทร์เพ็ญ. การเพาะเลี้ยงปลาสวยงาม. กรุงเทพฯ :สำนักพิมพ์ช่อนนทรี, 2531.


อภิชาติ ศรีสอาด. ปลาสวยงาม & พรรณไม้น้ำ เงินล้าน. กรุงเทพฯ :นาคา อินเตอร์มีเดีย, 2556.


บรรณานุกรมจากการสัมภาษณ์

สุชาติ ทับสิน. ค้าขาย-เจ้าของร้านตู้ไม้น้ำกรีนสเปซ. ตลาดปลา เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร. สัมภาษณ์ 4 กรกฎาคม 2558.